Making of a Leader - DILGIPA ONG·NA TARIANI

 

DILGIPA ONG·NA TARIANI

 

AGANCHENGANI-

Saksa skigipa indake agana "An·ching sakantian dilgipa ongna atchiaha (You were born to lead, but you must become a leader. Eg A seed is a tree but it must become a tree-Dr. Myles Munroe)." Indiba singanide an·chingara maidakgipa dilgipa ongenga?

 

‘Mondoliko dilanio, mondolini re·ani gimin chanchianio namen simsakbena nanga,’ ine Bill Hybel agana. Maina Mondoliara Isolni a·gilsako mandeni jatko Paponiko Jokataniona rimbana. Uni nangnikanio kam ka·nasa ong·ataha. Uni gimin, Mondoliko Jisu Kristo baksa rikrimpagipasa ongengani gimin Mondolio tik ong·gipa dilgiparangko nanga. Tik ong·gipa dilgipa gri (without right kind of leader) mondoli ong·chong, je organizationba ong·chong, nokdangba ong·chong mamingdakeba silroro-namrorona man·ja batesa changpenggipa, sosojengjenggipa ong·atgipa ongskagen. Uni gimin, dalroroatna maiko dakna nanga ine singode dilgipako dalroroatna nanganian aganchakani onggen. An·chingna Toe skiani 28: 2gipao indake agana "A nation will be strong and endure when it has intelligent, sensible leaders." Iano namgipa tik onggipa dilgiparang dongon a·songo mangrakani donga (Ia podko an·ching nokdangnaba apply ka·na man·gen).

 

·       Na·a indine aganna man·gen, "Namgipa dilgipa dongode nokdang BILAKGEN aro KIM·KIM ong·gen." (Living Bible indine seaha, "With honest, sensible leaders there is stability)

·       Ian leadership-onisa sokbagen. An·chingni bang·bata neng·nikanirangan competent leader- rang dongjani gimin ine ja·pang ja·dilko sandiode nikna man·gen. An·chingni da·alo dal·batsranggipa neng·nikani leadership shortage ong·a.

·       An·chingni da·alo dal·batsranggipa nangani trained leader-rang ong·a

·       Bichal ka·gipa odhai 21:25-o indine serikaha...  "Sakanti mandean… Israel-o raja dongjachim.” Dilgipa dongjaon manderang skatangko daka Ian instability ong·a.

 

Uni gimin daalo Mondolio, Songsar-o dilgiparangde bangen dongenga indiba tik onggipa dilgipasa an·chingara ongna man·jaenga. Indide an·chingara tik onggipa dilgipa ongna maiko dakna nanggen? Ba maikai tik onggipa dilgipa ongna man·gen? English katta-o indake aganani gnang "Na·a an·tangkon dilna man·jaode na·a sakgipinko dilna man·jawa." Uni gimin, dilgipa onganiara an·tangtangko tarichenganisa ong·a Mingsinggipa dilgipa onggiparangni gimin sandie niani gita tik onggipa dilgiparangara salantion an·tangtangko tariani donga inenba nikaha (Social corruptionde sagipinni a·selde ongjaenga indiba an·ching an·tangtangkon tik onge dilna man·jaenga inenba daalo niatna).

 

DILGIPA ONG·ANI MAIA? (What is leadership?)

1.    Dilgipa ong·aniara "INFLUENCE" ka·ani ong·a- J. C. Maxwell

2.    Dilgipa ong·aniara ja·rikgiparangko man·na amani ong·a - James C. George, Unigimin, dilgipao ja·rikgiparang donga.

3.    Dilgipa onganiara Isolni on·gimin gunko a·gilsakna on·gilpaanisa onga-Dr. Myles Munroe

Example

·       Jisu - sakchigniko influence ka·aha aro uamangba sakgipinrangko influence ka·aha

·       Paul Timothyko influence ka·aha aro uko sakgipinrangko influence ka·china aganaha (II Tim 2:2)

Influence-ko A·chikuona pe·skaode "Sakgipin-ni kosako dragija bamatna man·ani bil (Impacting without imposing)." Minggipin dake talatgenchimode mandeskako dragija salna amani bil-inspire kaani (Dominate).

 

DILGIPANI GIMIN MASISRETANIRANG

Dilgipani kamko an·ching bangbatan Manager, Ui·anio batgipa, Dakdilchenggipa, Post donggipa ba uandake dingtangtang bimango done niate kamko kaa ba dilgipa ong·anio nipile namdapatna kam kaanirang komia. Sastro-oniko Model of Leadershipni gimin niatgenchimode "Ja rikgipa ong·ani, ja·rikgipaoni dilgipa ong·ani aro dilgipa onge dangdake onggipa onganisa dilgipara onga jekon Englishchi servant leader inenba agana." Miksonganide Isolni on·gimin gunko jakale ja·rikna changgipa ong·e skie ra·ani gnanggipa ong·ani, gisikni gita breataniko man·e dilgipa ongani aro dilgipa onge Isolna dangdike onggipa onganikosa miksonga. Unigimin, dilgipa ine agangenchimode nitim-mangmang donggipa ongna nangaijawa, bilsi-ni gita re·anganio uibatani gimin dilgipa ongaijawa, dilgipani gadangko man·ani gimin dilgipa ongaijawa, indiba Sastro-o dilgipa ongani gimin aganengon ja·rikgipa, dilgipa aro dakdikgipa ongani gimin janapani gnang (Mark 9: 19, 35; Mati 20: 25-28)

 

DILGIPA ONG·ANI GADANG MINGBONGA (Five levels of leadership)

Level one → Positional (Leader)

·       Position - o pangchake dila uni namnikbatgipa gam uan post, namnikbatgipa katta rights ong·a.

·       Positional leaderko ja·rikgiparangde gnang, indiba ske ong·ja, nangani gimin.

·       Position o pangchake dilgiparang kenatachi dila.

·       Position-o pangchakesan dilgiparang namen INSECURE ong·a.

·       Position-o pangchake dilgiparang AN·TANG SKE (Volunteer) ka·giparangko dilna neng·a.

 

Position dongode dilgipa ongode maiko dakna nanga?

v  Na·a an·tangni job description-ko rongtale u·ibo.

v  Na·a daiko ra·bo (mitam manderang postko ra·oba ua post baksa re·chapgipa daiko ra·ja).

v  Nang·ni kamko jringnan (gisep gisep ong·ja) nambatsrange dakbo.

v  Na·a manderangni ka·dongsoana batpile dakbo.

v  Na·a dingtanganiko ra·bana creative idea-rangko on·bo (Chanchibo)

 

Level two → Permissive (Leader)

·       Ia Gadango dilgiparang uamangni somoi, bil, aro changa sapanirangko manderangni namgni aro nanganirangna jakkala.

·       Ia gadangni dilgiparangko manderang draani gimin ong·ja ske ja·rika.

·       Ia gadangni dilgiparangni simsakna nangani, ia gadang-o dilanio manderangna ka·saani simsakaniko on·eba uamangko nambata gadangona dilgijani (Manderangni nangnikanio Isolni nangnikani ongija dilani).

 

Level three → Production (Leader)

·       Ia gadango manderang miksonganiko chu·sokatna chimonga (Gronggrike rona skaiana gronggrike roaija, miksonganiko chu·sokatnasa).

·       Ia dilgipa dingtanganiko ra·baa, ua Result-rangko ong·ata ba ra·bara.

·       Ia gadango dilanio, na·a DOL-NA maiko dakengachim uni gimin manderang nang·ko ja·rika.

 

 

Level four → People Development

·       Ia dilgipa an·tang gita dakgipa dilgiparangko ong·katata ba Reproduce ka·a.

·       Ia gadango na·a manderangko dal·rorona dakchakani gimin, uamang nang·ko ja·rika.

·       Ia gadangni dilanio, na·a uamangna maiko dakahachim, uni gimin manderang nang·ko ja·rika.

Saoba agana, A leader is great, not because of his or her power, but because of his or her ability to empower others.

 

Level five → Personhood

·       Ia dilgipako manderang uni cholon bewalni gimin Respect ka·e ja·rika.

·       Ia gadango, "Na·a sawa ong·a, uni gimin manderang nang·ko ja·rika.

·       Ia gadang-o ja·rikgiparang dilgipako mandera·e ja·rika.

·       Iako u·ibo: "Mandera·ani boksis ong·ja, kamai ka·na nanggen." (Respect is not a gift, it has to be earned).

 

Dilgipa ong·anio an·ching gadang ge·saoni ge·gipinona gadona nanga, basakoba an·ching gadangsaon donchipa jean dilgipa onganio dangdona nangaoniko changpenggipa ongna dakchaka (Pindapanion dongkama). Rick Warren agana, Leadership is not charisma it's character. An·chingni sapanichi ba charismachi an·ching dikdiksana dilna man·gen indiba jringna man·jawa. Uni gimin characterna (An·chingni janggi tanganio dakbewal/cholon bewal) simsakna nanga aro uko namdapatrorona nanga.

 

DILGIPA ONG·NA ANG·NI AN·TANGKO TARIANI (Maikai namgipa tik onggipa dilgipa ongna an·tangtangko tarigen aro Maimai-o an·tangko tarigen).

 

1.    ROLE MODEL (Maio tangmesokgipa ongna nangenga, sawa nangni role Model/Mentor-araongenga)

2.    TRAINING (Maio an·tangtangko tarina nangenga, maikai an·tangtangko tarigipa/train kagipa ongenga)

3.    SELF-DESCIPLINE (Maio an·tangko ranta ka·enga)

 

Namgipa dilgipa ongna Role Model, Training aro Self discipline-ko nanga, Unigiminsa, Dilgipa ong·aniara DISCOVER ka·ani ong·ja DEVELOP ka·anisa inenba Limberth G. Momin-ni ki·tap segipa agana. Maimaio tarigen C-gebongko kamao mesokatenga.

1.    C=Character (Dilgipa ong·na an·tangko tarianio cholon bewalko tarina somoiko jakkalna nanga).

·       Namgipa niksenggipa dilgiparang salantio an·tangtangko miksonganiona sokna tarigiparang onga.

2.    C=Competency (Nang·na Isolni on·gipa changa-sapaniko na·a nambatatna kamko ka·na nanga).

·       An·ching sakantion Isolni on·gimin dingtangtegipa gun-rang donga.

3.    C=Chemistry (An·ching sakgipin manderang baksa janggi tangrimengani gimin sakgipinrang baksa janggi tanganio namgipa bewalrangko skie ra·na nanga).

Ø  Nambatgipa katta mingsa - An·ching (we) ine aganna skie ra·bo.

Ø  Nambatgipa katta minggni - Nang·ko mittela (Thank you) ine aganna skie ra·bo.

Ø  Nambatgipa katta minggittam - Ang·an ong·ja (I am wrong) ine aganna skie ra·bo.

Ø  Nambatgipa katta mingbri - Nang·ni suggestion maia (What is your suggestion).Sakgipinrangni suggestion-ko ra·na skie ra·bo.

Ø  Nambatgipa katta mingbonga - Anga nang·ko ma·sina ska (I want to understand you). Sakgipinko ma·sichakna skie ra·ani.

4.    C=Communicating skills-ko develop kaani dongna nanga (Dilgiparang an·tangtangni agananiko nambatatna kamko ka·na nanga).

5.    C=Conflict management (Jinma-ode nangtinggrikani dongtelaigen, tik ong·gipa dilgipa uko manage ka·na sapna nanga).

Ø  Parent ego (Ma·gipa pagipa gita dakgipa bewalo sakgipinrangna agana)

Ø  Adult ego (Dal·a chona sakantikon apsan bewalo mande ra·e agana ba jakkala)

Ø  Child ego (Bi·sani bewalo gita agana ba daka)

Na·a namgina dilgipa ong·na sikode an·tangko tarina somoiko ra·na nanggen. An·tangko dilanian rakbatgipa ong·a. Na·a an·tangkon dilna man·jaode sakgipinrangko dilna man·jawa.

Dilgipa ong·e maikai legacy of well trained leaders ba name tarigimin dilgiparangko donangrikrikna man·genchim, uko ia chaptero an·ching nianggen.

 

DILGIPAKO TARIANIO DINGTANG FOCUS ARO APPRAOCH

An·chingni gisepo dol bonga manderang gnang, uamanga

 

1.    Resourceful people (Ia manderang namen namgipa dilgiparang ong·genchim indiba uamang uamangko nirokjaoba complain ka·ja dilgipako ongkatana sikode iamangna somoi invest ka·bo).

2.    Teachable people (Ia manderang namen namgipa dilgiparang ong·genchim indiba uamang uamangko nirokjaoba complain ka·ja dilgipako ongkatana sikode iamangna somoi invest ka·bo).

3.    Important people (Nangchongmotgipa manderang)

4.    Needy people (Uamang complain ka·giparang ong·a indiba uamang baksa somoi re·atna sukde ong·a).

5.    Draining people (Uamang complain ka·giparang ong·a)

 

DILGIPAKO DEVELOP KA·ANI GADANG GITTAM

1.    Tang·dobaenggipa dilgipako identify ka·ani (Identifying emerging leaders)

·       An·chingni Mondolio dingtangtang Isolni on·gimin gun-gnang janggi tanggiparang bangen gnang.

·       Sako maina jakkalna man·gen sandina nanggen.

 

2.    Tang·dobaenggipa dilgipako tarina invest ka·ani (Investing in the development of emerging leaders)

·       Dilgipako tarianio somoiko on·a/jakkalna nangani bangen donga, indiba somoi on·anikon an·ching somoi gala ine chanchiskara.

3.    Tang·dobaenggipa dilgipana daiko pakwatani (Entrusting responsibility to emerging leaders)

·       Jensalo tariaha uamangna mentor kaan baksa dal·a kamrangko chu·sokatna on·a nanga.

 

JEDAKE:

1.    Jisu sninggiparangko simsakbee seokaha: Ua somoi ra·e bi·aha aro sakchigniko seokaha.

2.    Jisu uamangko invest ka·aha (Ua uamangna somoi on·aha. Ua uamangna skiaha. Ua uamangko nirokaha. Ua uamangko manengaha. Ua uamangko didiaha.)

3.    Ua uamangna daiko on·e watataha aro tariaha

 

DILGIPAKO DEVELOP KA·ANIO SANDINA NANGGIPA GUNRANG

(Maidakgipa manderangko sandigen/nirikgen)

 

1.    Influence (Salna manggiparangko-haida namgipa ongnaba donga/namgijagipa ongnaba donga)

2.    Cholon bewal namgipa (Character)

3.    Sakgipinrangming janggi tangna man·gipa (Chemistry)

4.    Changa sapani gnanggipa (Competent)

5.    Dakdilchenggipa ka·dilchenggipa (Action oriented)

 

DILGIPAKO NANG·NI DEVELOP KA·ANI

1.    Skanggipa Ja·ku

Tang·dobaenggipa ba emerging leaders-o na·a maidakgipa gunrangko sandigen listko taribo (Chadamberangoniko man·gen). Kosako mingbongako tarie mesokaha iarang baksana on·dape an·tangna listko tarina man·gen. Listko tarimanoahaode, tang·dobaenggipa ba emerging leaders sawa bimingrangko sebo (Nang·ni tarigimin list-o pangchake).

2.     Gnigipa Ja-ku

Na·a tang·dobaenggipa ba emerging leader-rangni quality-ko list ka·e bimingrangko sandimanahaode gnigipa jaku uan invest ka·ani ong·a. Maikai develop ka·na nangachim, iani gimin leadershipni bidingo u·igiparangni gisepoba dingtang dingtang agananirang gnang. Indiba iako gisik ra·na personal investment-na agre substitute dongja. Tang·dobaenggipa ba emerging leader-rang gisik gnanggipa aro bite nanggipa dilgipa ong·nade, dilgipa ong·aniko skie ra·gimin brigiminni ba mature ong·giminni sepango ong·na aro agangrikna, sing·e ra·na cholko man·na nanggen. Ian Jisuni somoio skie ra·ani style ong·a.

An·ching jemangan dilgipa ong·aniko skie ra·e mature ong·engachim, next generation-ni dilgiparangko tarina somoiko chamna nanggen. Ia daiko an·ching ra·jaode mondoliko aro songsarko an·ching ong·sianiona aro gimagniona ra·anggen. Leadership developmentna na·a badita somoiko jakkalenga uano tangdororani donggen?

Dilgipa ong·aniko skie ra·e mature ong·giminrang, emerging leaders-ko tarina maikai invest ka·genchim bewalrang dingtang dingtang ong·gen. Saobarang lekka senaba gnang. Saobarang skie on·na curriculum tarinaba gnang. Invest ka·ani bewal jeba ong·china iako gualjana, ‘Leaders learn best from other leaders,’ (Dilgiparang sakgipin dilgiparangoniko nambate skie ra·a).

 

3.    Gittamgipa ja·ku

Tang·dobaenggipa ba emerging dilgiparangna da·ode dilna daiko on·bo. Tarichengani gri daiko on·aniko watgalaniko abdication minga. Uni gimin daiko on·na skang tarichengani ba train ka·ani dongna nanga. Indiba tarimanahaode uamangna (emerging leader-rangna) dal·arangko dakna cholrangko on·bo. Mose Joshuako, Elijah Elishako, Paul Timothyko, Jisu sakchigniko tariangaha.

 

Dilgiparang iako gisik ra·bo: Na·a ba anga tang·dobaenggipa ba emerging leader-rangna uamangko ra·bigipa, dal·gipa cholrangko on·anichisa an·ching an·chingni dilgipa ong·ani nambatsranggipa ong·anio ong·a. Jensalo an·ching ia tang·dobaenggipa ba emerging leader-rangni sambao chadenge uamangko didia, jensalo problemrangko solve ka·na an·ching uamangna dakchaka aro bi·a, aro jensalo nambatgipa aro bite nanggipa dilgipa ong·na an·ching uamangko taria aro didia, uan 'Leadership at its best. Nambatsrang dilgipani kam ong·a

Post a Comment

Previous Post Next Post