SEPARATION OF CHURCH AND STATE - "MONDOLI ARO SORKARINI DINGTANGGRIKANI"

"MONDOLI ARO SORKARINI DINGTANGGRIKANI"

(SEPARATION OF CHURCH AND STATE)

 

 

Mr.P.Ch. Marak,

Asst. Pastor

Gimegri Baptist Church

 

Talatchengani:- Ia Topic-ni gimin sena aro agana angna cholko on·gipa Isolko aro programme committee-ko skanggipao mittelchengna namníka. Beben ia Topic-ni gimin sena aro skina angna namen rakbegipa ong·a. Maina ia Topic-ni gimin segipa kitaprangko man·a neng·a. Aroba Bible-o pangchake iani gimin chanchibewale nioba anggita chanchisokpagijagipanade namen rakbegipa ong·a. Indiba Isol angna je uiani ma·siani aro chanchisokna amani bilko on·aha, uko jakkale aro sakgipinrangni segimin ki·taprangoniko am·kolame jerangko man·paaha, uarangoniko ra·dime ia paperko seaha. Ia paper chu·sokgipa ong·jaoba sanabade adita dakchakani ong·gen ine ka·donga.

 

MONDOLI BA CHURCH-NI GIMIN KAN·DIKE AGANANI: - "Mondoli ba Church" ine aganengon, Isolni Okamaniko Man·e Kristoko Bebera·gipa sakantikon miksonga, Iano Baptist ma·malni bebera·giparangkosan miksongaija, indiba gipin Kristian ma·malrangkoba miksonga. Indiba iano "Mondoli aro Sorkarini dingtanggrikani" (Separation of Church and State) gimin talatengon, Baptist- ni bebera·anio, je Isolni kattao pangchake Baptistrang rim·kingkinga uno pangchake ia paperko seaha aro talataniko on·enga.

 

Mondoli ba Church”-ara ong·sigipa a·gilsako kari gita su·ugipa ong·china Isolni okamako man·gimin ong·a. Mati. 5:13; Phil. 2:15-16. Aroba Mondoli ba Church-ara Isolni katta gita aro Isolni nikani gita re·a. Rom.8:28.

 

Sorkari ba State ara a·songo songdongenggipa manderangna namgniko ra·bana kam ka·gipaan ong·a, jean manderangna tomtomaniko ra·bana a·songni niam-ritirangko aro policy-rangko tarie on·timgipa ong·a. Aroba Sorkari ba politics-ara Mandeni uiani, gisik seng·ani aro Mandeni nikani gita re·a.

 

 

 

"MONDOLI ARO SORKARINI DINGTANGGRIKANI" (Separation of Church and State)

 

"Mondoli aro Sorkarini dingtang ong·ani" ine aganengon, ian Baptist Distinctives-ni gimin talatanio Baptist-rangni bebera·ani gimin altuae masina man·a gita, saksa Baptist, leka serakgipa L. Duane Brown-ni "BAPTISTS ingipa kattani oikor ge·prakko talatgipaoni mingsa ong·a. Mondoli aro Sorkarini gisepo dingtanggrikani dongchongmotna nanga ine Baptist-rang skangonin rim·kingkinga. Iani miksongani, "Mondoli aro Sorkari nangrimgrikani dongna nangja" ine aganengon, Iani gimin ma·sisretjaode nama. Maina Mondoli aro Sorkariko dingtanggrikatengon, Kristoni Mondoliara, ba Uo bebera·giparanga, Sorkariko bobil chana ba mitchina nanga indake ong·ja. Kristoni Mondolini member-rangba salgio ong·kuja, uamang a·gilsakon a·songtangni songdongpagiparang (Citizens) ong·pachongmota. A·songtangna silroro namroroaniko ra·bana, tom·tomanina kamko ka·na, ku·mong nangrimanina jakko on·pana, jatni a·songni dilgiparangko mande ra·na, Sorkarini dilgiparangko, (M.P., M.L.A., M.D.C. etc.) seokanio (election-o) bakko ra·pana aro a·songni niamrangko manina bebera·gipa Kristian sakantian aro Mondoliogipa member sakantian nangchongmota: Maina Sorkaria a·gilsako manderangni janggi tanganina namgniko ra·bachina Isolni mandena ka·sae on·giminsa ong·a. Joh.19:10-11.

 

Isolni Kattao agana, "Gitelni gimin, Mandeni pilak dakgimin niamna bamboo… Jakgitelgiparang gita, aro na·simangni jakgitel namgijako pindapani gita ong·gija, Isolni nokol gita ong·bo. Pilakko mande ra·bo, jong adarangna ka·sabo, Isolna kenbo, Rajako mande ra·bo. 1st Pit 2:13-17; Rom.13:6-7; Titus 3:1.

 

Pil·e, Mondoli aro Sorkarini gisepo dingtanggrikani donga" ine aganengon, Jisu Kristoko bebera·giparangde ba Kristianrangde A·songko jatko dilgipa ba sason ka·gipa ong·na man·ja ine miksongja. Saoba Kristian ba bebera·gipa Jatko a·songko dilgipa, A·songko sason ka·gipa ba Sorkario mongsong·gipa ong·ode, ua Isolni ska aro namnikani gita a·songna aro Mondolina ka·sagipa aro dai (responsible) ra·gipa ong·na nanga ine Baptist-rang skia. Aroba, "Mondoli State ba Sorkari baksa nangrimani dongja" inani ortoara, Mondoli gita darang Sorkarina ba Political party-na namnikteaniko on·a man·ja. Sorkariba mamung dakeba Mondoliko uni kamrangna book ka·na ba requisition ka·na man·ja.

 

MODOLIOGIPA BEBERA·GIPARANGNI POLITICS-O BAK RA·ANI:- Mondoliogipa bebera·giparang Politics-o bak ra·na man·ja, ine aganode uan gualbeani ong·gen. Maina "Politics" ine aganode, "Sasonni biding gisik seng·e dakgipa" ine ong·a. "Politician" ine aganode, "A·songko sason ka·anio jak on·pagipa, sason-ni gimin uigipa ine ong·a. Uni gimin an·chingni India a·songde 'Democracy government' ong·ani gimin a·songo songdongenggipa sakantian Sorkariko rikanio aro a·songko sason ka·anio jak dongpagipa ong·na nanga. Aroba songdongpagipa sakantian an·tangtangni rights-na dak-grikna bil donga. Uni gimin a·songni dongimin niamrangni ning·o jeko an·ching dakna man·a ukode dakna nanggiparang ong·a. Democracy is the government of the people, by the people, for the people".

 

Uandake Politics-ara, darangnaba mikkang nigija, an·tangtangmangmangna chanchiaigija, indiba Jinmani namgnina kakketo kamko ka·gipasa ong·genchim. Indiba da·ororoni politics-ko niatode, party politics-kosa nikna man·a. An·tangtang mangmangna chanchiani, mikkang niteani, dol dake sanaba chakani, sakoba galonani, jean a·songni dongimin niamkoba pe·a aro Kristianni manual gitaba ong·ja.

 

SASTRO-O POLITICS-NI GIMIN ARO POLITICS-O BAK RA·GIPA MANDERANGNI GIMIN JANAPANI:-

Isolni Songnokara a·gilsakni songnok gita ong·ja ine a·ching uia. Indiba ia Papchi ong·siatako man·gimin a·gilsako Isol an·tangni manderangni dakmesoke janggi tanganiko nangnika. A·bachengo Israel jatara Isolni jaktangchi sason ka·ako man·gipasa (theocratic society) ong·achim. Uni gimin Isol jatko a·songko sason ka·ani bidingo dingtang dingtang niamrangko Israelrangna tarie on·aha. Indiba Israelrangba Isolni ka·dongsoaona sokdojaha. Changni chang Ua an·tangni katchinikgiparangko watate sason ka·giparangko aro Israelrangko mikrakatan baksa an·tangni bichalkoba aganprakaha. Uni gimin Katchinikgiparangba a·songni politics-o active part-ko ra·giparangan ong·aha. Samuel-ba Saul aro Daud-ko Raja songanio jak dongaha. Aroba Samuel an·tangan Israel a·songko sason ka·ani niamrangko manderangna talatan baksa ki·tapkoba see on·aha. 1st Samuel 10:25. Nathan Katchi nikgipaba Daud Rajani sason ka·anio sretanirangna Isolni pal jegalaniko dakaha. 2nd Samuel 12

 

Una agre gipinrang jekai Joshep, Mordecai, Easther, Daniel, Nehemia aro uandake gipinrang jatna a·songna molmolchakan baksa a·songni politics-o bak ra·pagiparangan ong·aha. Uamang an·tangtangde political positionko am·jahaoba uamang obostani kri ra·na draatako man·e Isolni jakkalako man·aha. Politics-o dongoba uamang an·tangtangni bebera·ani gadangko dimelatjaha.

 

Apsan dake, Isaia, Jeremia, Amos ato gipin katchinikgiparangba sason ka·ani bidingo kakket ong·gijanirangko aro songsalni namijanirangko jegale skiprakaha.

 

Niam Gitchamosan ong·aija Niam Gitaloba Isolna kengipa sason ka·giparang aro Politicianrang donga ine an·ching Sastrooniko sakki man·a. Jekai Paphos Chichangko sason ka·gipa Sergius Paulus. (Wat.13:7,12.) Aro Malta Chichangko sason ka·gipa Publius: (Wat.28:7.)

 

Kristian-rang jensalo bebena aro kaket dakanina chadenga unon politics-ko gelna man·ja. Isolna dangdike on·giparang, pamongrang aro gipin dilgiparang Katchinikgipani kamko ka·nasa nangenga. Ia katchinikgipani kamko ka·engon sason ka·giparangko ku·pattiani, agan skie on·ani, manengani aro badiaba somoirangode jegalanirangba dongna nanggenchim.

 

MONDOLI GITA ELECTION-O BAK RA·ANI :- Baptist-rang toromni gita jakgitel ong·ani (religious freedom) gimin aro jakgitele chanchiani (freedom of conscience) gimin dal·en ra·a. Uni gimin darang Mondolini member-koba jatni a·songni dilgiparangko seokanio (election-o) draani ba ropa chopaniko dakaniara kraani ong·chongmotja. Baptist-rang mamungsaloba sakoba mandeko bimung minge sakgipinrangko una vote-ko on·china didianiko, tangka paise-rangko on·e ropanirangko, silchidarerangko mesoke kenatanirangko dake draanirangko Mondoli gita ra·chakja. Iarangko dakaniara aro tangka paise-na vote-ko on·aniara kraani ong·chongmotja aro a·songni niamkoba pe·ani ong·chongmota. Mondolini member sakantian jakgitelani donga aro a·songni niam gita donuesa vote-ko on·a nanga. (Secret ballot) A·songni jatni dilgipako seokaniko dakanio kakketgipa, a·songna jatna ka·sagipa, Isolna kengipa, bebera·atango janggi tanggipa, cholon bewalo mamingba matnanga grigipa dilgipako seokna gita jakgitele gisiktangan chanchie, Isolni skaniko am·e, sakanti Kristian-an seokanio bakko ra·pana nanga. Mondoli gita bakko ra·engon, election-ni salrango Isolo bi·anian skanggipa ong·gen, jedakode a·songo kakket ong·ani donggen, tomtomani donggen aro chongmotgipa mandeko ba sorkariko seokna man·gen. Saoba Mondolini member jatni a·songni dilgipa ong·na sikengode ba-chakatengode, uan isolni skani ong·ama ong·ja uina gita Isolo bi·na nangchongmota. Mondolini manderang, mä.drang maharitang ong·ani gimin aro joltangni mande ong·ani gimin darangnaba chakgrimanirangko dakna man·ja, uan Isolni skani ong·ja. Isolni skanikosa skang dona nangchongmota.

 

Bon·atani:- Mondoli ba bebera·gipa sakantian Isolni dingtangtee okamako man·giminrang ong·a. Aro ia ong·sigipa a·gilsako dingtangtee janggi tangchina Isolan seaha. (Eph.5:7-8) Joh.15:14-o agana, maina anga jekai a·gilsakoni ong·ja, uandake uamangba a·gilsakoni ong·ja. Indiba ia ong·sigipa a·gilsako tomtom jripjrip dongchina inede Isol an·chingko sejaha. Joh.15: 18, Na·a angko a·gilsakona maikai watataha, uandake angaba uamangko a·gilsakona watataha. Joh.15:15, Na.a uamangko a·gilsakoniko ra·angbo ine anga bi·ja, indiba namgijagipaoniko rakkibo ine bi·a. aro (Eph. 5:9-11.)

 

Uni gimin Mondoli ba bebera·giparanga State ba Sorkarioni maio dingtanganirang donga, uko ma·sie bebera·atangoni apjitgija, a·songni dongimin niamrangni ning·o mairangko dakpana man·genchim uarangkosan dakna nangchongmota. Isol sakantina pattichina.

 

References:-

 

Rev. Dr. W. R. Marak : Biblical Basis for Baptists.

Shallindro R. Marak : Baptist-ni Talatani.

Rev. J. R. Sangma,  : A·chikni Ripeng. Volum iv. 2016.


Post a Comment

Previous Post Next Post